Dikkat ! Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Verme Zorunluluğunuz Olabilir? Son Gün 31.03.2021

Bu yazımız, şahsi olarak herhangi bir ticari, zirai ya da serbest meslek kazancı olmayıp, yine şahsi olarak gayrimenkul sermaye iradı(kira geliri), menkul sermaye iradı(faiz ya da muhtelif finansal yatırım araçları üzerinden elde edilen gelirler), bir ya da daha fazla işverenden alınan ücret geliri, kanunda diğer kazanç ve iratlar olarak belirtilen diğer gelir ya da gelirleri olan mükelleflerin, 2020 yılı için kanunda belirtilen hangi hadler üzerinde olduğunda yıllık gelir vergisi beyannamesi verme zorunluluğu olduğunu, istisna hadlerini, indirilecek giderleri konu almaktadır.

A-)Şahıs olarak herhangi bir ticari, zirai ve serbest meslek kazancınız olmadığı halde, hangi durumlarda şahsi olarak gelir vergisi beyannamesi verilmesi zorunludur?

1-)Kira Geliri Açısından(Gayrimenkul Sermaye İradı):

a)Binaların mesken olarak kiraya verilmesi durumunda bir takvim yılı içinde elde edilen hasılatın 2020 yılı için 6.600 TL si (2021 yılı için istisnası 7.000 TL) gelir vergisinden istisna edilmiştir. Dolayısıyla yıllık mesken kira geliri 6.600 TL nin üzerinde olanlar beyanname vermek zorundadır. Bu istisna haddi ve altında yıllık mesken kira geliri olanların beyanname verme zorunluluğu yoktur. Bu istisna haddi işyeri kirası için geçerli değildir.

Aşağıdaki durumlarda, mesken kiralarında uygulanan istisna haddinden(6.600 TL) faydalanılamaz:

• Herhangi bir ticari, zirai ve serbest meslek kazancı olanlar(yani şahıs firması olanlar, çiftçi vs gibi zirai işlerle uğraşanlar ve avukat mali müşavir gibi serbest meslek erbabı olanlar)
• Tüm kazançları toplamı(gayrimenkul sermaye iradı(kira geliri), menkul sermaye iradı(faiz geliri), ücret kazancı(bir ya da daha fazla işverenden), diğer kazanç ve iratlar) 2020 yılı için 180.000 TL ‘nin üzerinde olanlar.

b)Binaların işyeri olarak kiraya verilmesi durumunda, kiralayan işyeri vergi tevkifatı yolu ile kesinti yapıp(stopaj %20) muhtasar beyanname ile beyan edip ödese de, eğer vergi tevkifatı yapılan brüt kira tutarı(örnek 1.000 TL kira geliriniz varsa, bu kiranın brüt tutarı 1.000 / 0,80 = 1.250 TL dir) 2020 yılı için 49.000 TL yi aşanlar beyanname vermek zorundadır. İşyeri kirası ile birlikte mesken kirası varsa hepsinin toplamı söz konusu olan brüt tutara dahil edilir.(Mesken kirasında eğer istisna haddinden(6.600 TL) faydalanılıyorsa bu istisna haddi düşüldükten sonraki tutar toplama dahil edilerek 49.000 TL yi geçip geçmediğine bakılır)

c)Bir takvim yılı içinde mal ve hakların kiralanmasından elde edilen gelirlerden kesinti ve istisna uygulamasına konu olmayan ve tutarı beyanname verme sınırı(2020 yılı için 2.600 TL) aşanlar beyanname vermek zorundadır.

2)Ücret Gelirleri Açısından :

Ücret Tanımı : Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara bizzat verdikleri hizmet karşılığında verilen para ve ayınlar(karşılığın mal olarak verilmesi) ile sağlanan ve para ile ifade edilebilen menfaatlerdir. Huzur hakkı da buna dahildir.

• Tek bir işverenden alınmış(şirket ortağının kendi şirketinden aldığı ücretler dahil) ve kesinti(stopaj) yoluyla vergilendirilmiş gayrisafi ücret gelirleri vergi tarifesinin dördüncü diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000 TL) aşması durumunda beyanname vermek zorunludur.
• Birden fazla işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş gayrisafi ücret geliri elde eden ücretlilerin birinci işverenden sonraki işveren/işverenlerden aldığı gayrisafi ücret gelirleri toplamı vergi tarifesinin ikinci dilimini(2020 yılı için 49.000) aşması durumunda beyanname vermeleri zorunludur. Hangi işverenin birinci işveren olarak seçileceğini ücretli kendisi belirleyebilir.
• Ücret gelirinin yukarıda yazılan hadleri aşıp, beyan edilmesinin zorunlu olduğu durumda, tevkif(stopaj) yoluyla işveren tarafından kesilen vergiler, beyannamede vergiye tabi kazancın tespitinde indirim konusu yapılabilir.
• Ücret gelirini yıllık beyanname ile beyan edenler gelir vergisi kanununun 31 inci maddesinde yer alan esaslara göre hesaplanan engellilik indiriminden yararlanabilirler. 2020 yılında uygulanacak indirim oranları Birinci derece engelliler için 1400 x 12 = 16.800, ikinci derece engelliler için 790 x 12 = 9.480, üçüncü derece engelliler için 350 x 12 = 4.200 TL gelir vergisi matrahından indirim yapılır.
• Eğer ücret kesintiye tabi tutulmamış ise tutarı ne olursa olsun beyanname vermek zorunludur.

Gayrisafi Ücret ; brüt ücretten %15 SGK işçi payının ve varsa engelli indiriminin çıkarılmasıyla bulunur. Mesela brüt ücret 6.000 TL ve engelli indirimi yoksa :

Gayrisafi ücret = 6.000 – (6.000 x 0,15) = 5.100

İstisna Kapsamında Olan Ücretler(Beyanname verilip verilmeyeceğinin hesaplanmasında dikkate alınmayacak ücretler):

• 4490 sayılı türk uluslararası gemi sicili kanunu kapsamında bu sicile kayıtlı gemilerde çalışan ve yatlarda çalışan personele ödenen ücretler.
• 03.02.2021 tarihinden önce 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun geçici 2. maddesine göre ARGE, tasarım ve destek personeline ödenen ücretlerin, ARGE ve tasarım faaliyetleri kapsamında geçirilen süreler nisbetinde hesaplanan gayri safi ücretler

4)Menkul Sermaye İradı Açısından(Kar payı, faiz vb):

Tanım : Nakdi sermaye ya da para ile temsil edilen değerlerden oluşan sermaye dolayısıyla edinilen kar payı, faiz, kira ve benzeri iratlardır. Aşağıda yazılı gelirler menkul sermaye iradı sayılmaktadır

• Her türlü hisse senetlerinden alınan kar payları(temettü gelirleri)
• İştirak hisselerinden doğan kazançlar
• Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar payları
• Devlet tahvili, hazine bonosu faizleri ile diğer her türlü tahvil ve bono faizleri
• Her türlü alacak faizleri
• Mevduat faizleri
• Hisse senetleri ve tahvilleri vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen gelirler
• İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kar paylarının devir ve temliki karşılığında alınan paralar
• Repo gelirleri
• Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılığında alınan iskonto gelirleri
• Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ile kar zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları
• Tüzel kişiliğe haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile sigorta ve emeklilik şirketleri tarafından ayrılmalar nedeniyle yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarları.
• Bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarları
• Sermaye Piyasası Kurulu hükümlerine göre ihraç edilen her türlü sermaye piyasası aracından elde edilen kar payı, faiz ve kira vb. Gelirler.

Menkul Sermaye İradından doğan gelirler için beyanname verilip verilmeyeceğini belirleyen iki koşul bulunmaktadır :

a)2.600 TL yi Aşması Halinde Beyan Edilecek Menkul Sermaye İratları :

Aşağıda yazılan menkul sermaye iratlarının yıllık toplam tutarı 2.600 TL yi geçmesi durumunda beyanname vermek zorunludur.

• Kıyı bankacılığından(off-shore bankacılık) elde edilen faiz gelirleri
• Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller(01.01.2006 tarihinden önce ihraç/iktisap edilenler)
• İştirak hissesinin sahibi için henüz tahakkuk etmemiş kar paylarının devir ve temliki karşılığında alınan paralar ve ayınlar.
• Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi(senet kırdırma) karşılığında alınan iskonto bedelleri
• Yurt dışından elde edilen menkul sermaye iratları(faiz, repo, kar payı vs.)
• Her türlü alacak faizleri

Not: 2.600 TL’lik tutar bir istisna haddi değildir, sadece yukarıda yazılı menkul sermaye iradından doğan tüm gelirlerin toplamı için beyanname verme zorunluluğu olup olmadığının belirlenmesinde kullanılan tutardır.

b)49.000 TL yi Aşması Halinde Beyan Edilecek Menkul Sermaye İratları :

Aşağıda yazılan menkul sermaye iratlarının yıllık toplam tutarı 49.000 TL yi geçmesi durumunda beyanname vermek zorunludur.

• 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan her çeşit tahvil ve hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden elde edilen gelirler.

• Tam mükellef kurumları tarafından yurtdışında ihraç edilen tahviller ile tam mükellef varlık kiralama şirketleri tarafından yurtdışında ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler

• Tam mükellef kurumlardan elde edilen kar payları(Yarısı gelir vergisinden istisnadır, toplamın 49.000 TL’yi aşıp aşmadığı hesaplanırken yarısının diğerleriyle olan toplamı baz alınır)

• Eurobond Faiz Geliri

Not : 01.01.2006 yılından önce TL cinsinden ihraç edilen devlet tahvili ve hazine bonoları 2020 yılı için %85,1(enflasyon indirimi) oranında indirim uygulandıktan sonra kalan tutar üzerinden diğerleriyle toplamının 49.000 TL yi geçip geçmediğine bakılır.(Döviz cinsinden ihraç edilenlerde bu indirim uygulanmaz). 01.01.2006 yılından sonra ihraç edilenler tevkifata tabi olduğundan beyan edilmez.

5)Diğer Kazanç ve İratlar

Tanım: Belirli bir kaynağa bağlamak mümkün olmayan, belirli dönemlerde periyodik olarak ortaya çıkmayan, devamlı olmayan arızi olan, çoğu zaman kişilerin mal varlıklarında kendiliğinden meydana gelen artışlar, kazançlar ve iratlardır. Diğer kazanç ve iratlar ikiye ayrılmaktadır :

a)Değer Artış Kazançları :

• Taksi, dolmuş, minibüs ve umum servis araçlarına ait ticari plakaların elden çıkarılmasından doğan kazançların tamamı,

• Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlananlar hariç olmak üzere bir takvim yılında elde edilen diğer tüm değer artışı kazançlarının toplamı 2020 takvim yılı için 18.000 TL’si,

• 01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilen menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından doğan kazançların 2020 yılı için 40.000 TL’si,

(Bu tarihten sonra ihraç edilen menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından doğan kazançlar için herhangi bir istisna uygulanmayacaktır.)

Gelir vergisinden istisnadır. Bu istisna hadlerini aşan değer artış kazançları için beyanname vermek zorunludur.  Değer artış kazançları aşağıda maddeler halinde yazılmıştır :

• Menkul Kıymetlerin veya Diğer Sermaye Piyasası Araçlarının Elden Çıkarılmasından Sağlanan Kazançlar

• 70 inci Maddenin Birinci Fıkrasının (5) Numaralı Bendinde Yazılı Hakların (İhtira Beratları Hariç) Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar

• Telif Haklarının ve İhtira Beratlarının Müellifleri, Mucitleri ve Bunların Kanuni Mirasçıları Dışında Kalan Kimseler Tarafından Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar

• Ortaklık Haklarının veya Hisselerinin Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar

• Faaliyeti Durdurulan Bir İşletmenin Kısmen veya Tamamen Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar

• İktisap Şekli Ne Olursa Olsun (İvazsız(karşılıksız) Olarak İktisap Edilenler Hariç) 70 inci Maddenin Birinci Fıkrasının (1), (2), (4) ve (7) Numaralı Bentlerinde Yazılı Mal ve Hakların, İktisap Tarihinden Başlayarak Beş Yıl İçinde Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar

Not: Gelir Vergisi Kanunu’nun 70 inci maddesinin birinci fıkrasının 1, 2, 4 ve 7 numaralı bentlerinde yazılı mal ve haklar aşağıdaki gibidir:

• Arazi, bina, maden suları, memba suları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar ve bunların mütemmim cüzileri ve teferruatı,
• Voli mahalleri ve dalyanlar,
• Gayrimenkul olarak tescil edilen haklar,
• Gemi ve gemi payları ile bilumum motorlu tahmil ve tahliye vasıtaları.

Not2:SAFİ DEĞER ARTIŞI KAZANCININ TESPİTİ

Değer artışı kazancında vergilendirilecek kazanca “safi değer artışı”denilmektedir. Değer artışında safi kazanç, elden çıkarma karşılığındaalınan para ve ayınlarla (eşya, mal vb.) sağlanan ve para ile temsil edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından;

• Elden çıkarılan mal ve hakların maliyet bedeli,
• Elden çıkarma dolayısıyla yapılan ve satıcının üzerinde kalangiderler ve ödenen vergi ve harçların

Düşülmesi suretiyle bulunmaktadır.

b)Arızi Kazançlar :

• Arızi olarak ticari muamelelerin icrasından veya bu nitelikteki muamelelere tavassuttan elde edilen kazançlar.

• Ticari veya zirai bir işletmenin faaliyeti ile serbest meslek faaliyetinin durdurulması veya terk edilmesi, henüz başlamamış olan böyle bir faaliyete hiç girişilmemesi, ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen hasılat.

• Gayrimenkullerin tahliyesi veya kiracılık hakkının devri karşılığında alınan tazminatlar ile peştemallıklar (kiracıya ait tesisat ve malların tahliye ve devri sırasında kiralayan veya yeni kiracıya devrinde doğan kazançlar dahil).

• Arızi olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla tahsil edilen hasılat.

• Gerçek usulde vergiye tabi mükelleflerin terk ettikleri işleri ile ilgili olarak sonradan elde ettikleri kazançlar (zarar yazılan değersiz alacaklarla, karşılık ayrılan şüpheli alacakların tahsili dahil).

• Dar mükellefiyete tabi olanların GVK 45 inci maddede yazılı işleri (Türkiye ile yabancı memleketler arasında yaptıkları ulaştırma işleri) arızi olarak yapmalarından elde ettikleri kazançlar. Hasılat; alınan para ve ayınlarla (eşya, mal vb.) diğer suretlerle elde edilen ve para ile temsil edilebilen menfaatleri ifade eder.

Bir takvim yılında (1), (2), (3) ve (4) numaralı bentlerde yazılı olan kazançlar (henüz başlamamış olan ticari, zirai veya mesleki bir faaliyete hiç girişilmemesi ile ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen kazançlar hariç) toplamının 2020 yılı için 40.000 TL’lik kısmı gelir vergisinden istisnadır. Arızi kazançların toplam tutarı bu istisna haddini aşması durumunda aşan kısmı için beyanname vermek zorunludur.

B-)YILLIK GELİR VERGİSİ BEYANNAMESİNE DAHİL EDİLEN TÜM GELİRLERDEN YAPILACAK İNDİRİMLER:

1)Eğitim ve Sağlık Harcamaları : Mükellefin kendisi, eşi veya küçük çocuk ya da çocukları için, türkiyede yapmış olduğu, eğitim ve sağlık harcamalarının, mükellefin gayri safi gelirinin en fazla %10’una eşit olan  kısmı indirim konusu yapılabilir(Kurumlar vergisi mükellefi olan kurumlarca düzenlenen fatura ve benzeri belgeler ile teşvik edilmesi şarttır, vakıf üniversiteleri gibi kurumlar vergisi mükellefi olmayan kurumlardan alınan eğitim hizmet bedeli indirim konusu yapılamaz).

Burada “küçük çocuk” olarak ifade edilen şudur : Mükellefin 18 yaşını ya da tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış öz ya da evlat edindiği çocukları, ana ya da babasını kaybetmiş ve mükellefle beraber oturan torunlarıdır.

2)Hayat ve Şahıs Sigortaları Primi:

• Hayat sigortası; merkezi Türkiye’de bulunan bir emeklilik veya sigorta şirketine, mükellefin kendisi, eşi veya çocukları için ödediği hayat sigortası(emeklilik) primlerinin %50’sinin mükellefin yıllık gayrisafi kazancının en fazla %15’ine eşit olan kısmı indirim konusu yapılabilir.

• Şahıs sigortası; Merkezi Türkiye’de olan bir sigorta şirketine ödenen ölüm, kaza, sağlık, hastalık, engellilik, işsizlik, analık, doğum ve tahsil sigorta primlerinin(mesela özel sağlık ve tamamlayıcı sağlık sigortaları) tamamının, mükellefin gayri safi kazancının en fazla %15’ine eşit olan kısmı indirim konusu yapılabilir.

3. Beyan edilecek gelirden sınırlı olarak indirilebilecek bağış ve yardımlar ile tamamı indirilebilecek bağış ve yardımlar,

4. Sponsorluk harcamaları,

5. Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdi bağışlar,

6. İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar,

7. Diğer kanunlara göre tamamı indirilecek bazı bağış ve yardımlar;

• Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu ile Sosyal

• Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına yapılan bağışlar,

• Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumuna yapılan bağışlar ve yardımlar,

 

• Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna yapılan bağışlar,

• Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumuna yapılan bağışlar,

• Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfına yapılan bağışlar,

• Milli Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Kanunu kapsamında kurulan ormanlarda ağaçlandırma, bakım ve koruma masraflarının tamamı,

• İlköğretim ve Eğitim Kanunu uyarınca yapılan bağışlar,

• Üniversitelere, yüksek teknoloji enstitüleri ile gelirlerinin en az dörtte üçünü münhasıran devlet üniversitelerinin faaliyetlerinin devam ettirilmesi ve desteklenmesini amaç edinmek üzere kurulan ve fiilen bu çerçevede faaliyette bulunan vakıflardan Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınanlara makbuz karşılığında yapılan bağışlar,

• 7174 sayılı Kapadokya Alanı Hakkında Kanun kapsamında kurulan idareye yapılan her türlü nakdî ve ayni bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamaları.